Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (ZBEÜ) Rektör Yardımcısı ve Geomatik Mühendisliği’nde görevli Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Kahramanmaraş merkezli depremlerde kırıldığı belirtilen 300 kilometrelik Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinin bulunduğu bölgedeki yer yüzeyi hareket hızının 2 milimetre olduğunu söyledi. Kutoğlu, “Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinin 3’ünün aynı anda kırılabilmesi için en az 3 bin 500 yıl gerekiyor. Her 2 taraf da 300 kilometre boyunca ortak hareket ediyorlar. Biz bu fayların daha derinde tek 1 fay üzerinde birleştiğini düşünüyoruz. ‘Kahramanmaraş’ta kırılan 3 segment, tek faya bağlı” dedi.
ZBEÜ Rektör Yardımcısı ve Geomatik Mühendisliği’nde görevli Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde Doğu Anadolu Fayı’nın yeryüzünde ayrı segment gibi görünen Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinin aynı anda kırılmasıyla olduğunu ve büyüklüğünün 7.8 olarak ölçüldüğünü söyledi. 3 segmentin ayrı ayrı kırılmasının beklendiğini, ancak aynı anda kırılmalarının bilim dünyasında şaşkınlık yarattığını ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, uydu jeolojisi tekniğinden yararlanarak yüzey hareketlerini inceledi.
Doğu Anadolu Fay Hattı’nın kuzey kolunda Bingöl-Karlıova’dan Çelikhan’a kadar olan fayın, solunda kalan alanın sağa göre daha hızlı hareket ederek batıya doğru 1 santimetre kaçma hareketinin etkisinde kaldığını söyleyen Kutoğlu, “6 Şubat depreminin son bulduğu, Çelikhan’daki kavşak noktasında batıya kaçma hareketinin fayın her 2 yanında aynı hızda olduğunu görüyoruz. Burada batıya kaçma hareketi bir gerinim oluşturamaz. Depremin meydana geldiği bölgedeki mekanizma, kuzeydeki mekanizmadan çok daha farklı” dedi.
“Fayları aşağıda çok daha büyük bir mekanizma kontrol ediyor”
Deprem oluşumu için yukarı yönlü hareketleri incelediklerini ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, “6 Şubat depremini meydana getiren Amanos, Pazarcık ve Erkenek kollarının geçtiği bölgeye baktığımızda, Hatay’dan Çelikhan’a kadar yukarı yönlü hareketler, depremde kırılan kolu çalıştırıyor. Buradaki stresin nedeni yukarı yönlü hareketler, yani batıya değil kuzey güney yönlü hareket. Çelikhan’a kadar bu hareket etkili oluyor. Sonrasında fay sağa dönüş yaparken hareket farklı yöne doğru gidiyor. Depremin yaşandığı 300 kilometrelik fayı kontrol eden mekanizma, tek bir mekanizma. Fayın doğu ve batı tarafındaki hareket hızı 300 kilometre boyunca homojen bir şekilde 2 milimetre. Bu 3 kolu, Amanos, Pazarcık ve Erkenek kollarının kırılan faylarını aşağıda çok daha büyük bir mekanizma kontrol ediyor. Bunun da hareket hızı 2 milimetre” diye konuştu.
“Aynı anda kırılma için 3 bin 500 yıl gerekiyor”
Kutoğlu, Doğu Anadolu Fayı’nın kuzey tarafıyla depremin olduğu güney kısmının farklı hareket sistematiğine sahip olduğunu söyledi. 2 milimetrelik hareket hızının 7 metrelik kırılmayı 3 bin 500 yıldan daha uzun sürede oluşturacağını ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, “Bizim kayıtlarımızda geçmişte böyle bir deprem göremememizin sebebi çok daha uzun aralıklarla meydana gelmiş olması. Bu faylar tek başına bu hareket hızıyla 400-500 yılda bir kırılır. Ama üçünün aynı anda kırılabilmesi için en az 3 bin 500 yıl gerekiyor. Her iki taraf da 300 kilometre boyunca ortak hareket ediyorlar. O yüzden bunları aşağıda ortak hareket ettiren bir mekanizma olmalı. Literatüre baktığımız zaman yeryüzünde birbirinden farklı görmüş olduğumuz yüzey kırıkları, aşağıda tek bir fay üzerinde birleşebilirler. Elde edilen sonuçlarda eğer 300 kilometre boyunca bu fayı çalıştıran mekanizma ortaksa, bu fayların biz 10-15 kilometre aşağıda tek bir fay üzerinde birleştiğini düşünüyoruz. Hareket mekanizmasına baktığımız zaman fayın etrafında homojen bir hareket söz konusu, dolayısıyla bu 3 segmenti hareket ettiren mekanizma aynı. Buradan yola çıkarak biz bu fayların daha derinde tek bir fay üzerinde birleştiğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı. (DHA)
